Nieuwsbrief Wederzijds najaar 2019

Workshops

Inmiddels zijn twee workshops alweer voorbij. Voor de workshop met Jaap van de Weg op 18 en 19 oktober was zoveel belangstelling, dat deze in het voorjaar nogmaals gehouden zal worden. Ook de derde workshop, op 14 december in Eindhoven, is volgeboekt. We rekenen ook hier op een herhaling, u kunt zich eventueel al aanmelden. Komend jaar zullen er meer workshops worden georganiseerd, om de inhoud van het boek ‘Het maakt uit hoe je sterft – visies op euthanasie’, verder te kunnen uitdiepen. We houden u op de hoogte!

Onze eerste WORKSHOP in 2020 vindt plaats in Zutphen, op 25 januari, onder de titel

Euthanasie bij mensen met dementie?

Euthanasie bij mensen met dementie is een even actueel als gevoelig onderwerp. Wat is de waarde van een wilsverklaring, welke gevolgen heeft wilsonbekwaamheid, welke zeggenschap heeft de familie? Dat zijn enkele van de vele kwesties die vaak spelen. Daarachter liggen vaak diepere vragen naar de ontwikkeling en de zin en betekenis van dementie.

Jan Pieter van der Steen (specialist ouderengeneeskunde) en Heleen de Weger (o.m. werkzaam in een psychogeriatrisch verpleeghuis) delen in deze workshop hun inzichten en ervaringen.

Zaterdagochtend 25 januari 2020 (09.20-12.30 uur)
Plaats: koetshuis van Dat Bolwerck, Zaadmarkt 112, 7201 DE Zutphen.
Kosten: € 18,50

U kunt zich vanaf nu voor deze workshop opgeven, lees meer…

Intervisie-bijeenkomst ‘Gesprekscafé’s over leven en sterven’

op 16 november 2019, 13.30 tot 16.30 uur
Brugstraat 5, Arnhem

Op zaterdagmiddag 16 november zal in Arnhem weer een intervisie-bijeenkomst plaatshebben voor en door mensen die een gesprekscafé leiden of overwegen om in hun woonplaats een dergelijk café op te starten. Dit is de tweede intervisie-bijeenkomst dit jaar rondom dit thema. Natuurlijk zijn in de eerste plaats degenen uitgenodigd die al een gesprekscafé leiden, in Emmen, Zutphen, Driebergen en Zeist. Maar ook anderen zijn hartelijk welkom! Er kan van alles besproken worden wat met het organiseren en leiden van een gesprekscafé samenhangt. Denk aan vragen als: hoe begin je met zo’n café, hoe kun je mensen bereiken die mogelijk interesse hebben hiervoor, wat is een geschikte plek voor zo’n initiatief , maar ook: hoe betrek ik de aanwezigen bij het gespreksthema, houd ik alleen de rol van gespreksleiding of kan ik ook persoonlijke ervaringen inbrengen? En veel meer… Vorige keer was een belangrijk en inspirerend onderdeel van deze ontmoeting het onderling oefenen van het gesprek, waarbij het verloop goed werd nabesproken.
Mocht u geïnteresseerd zijn om hierbij aanwezig te zijn, meldt u zich dan aan via info@wederzijds-stervenscultuur.nl onder vermelding van ‘Intervisie-bijeenkomst Arnhem’. Deelname is kosteloos.

Thema-avond en lezingen

Rotterdam, 30 oktober, 20.00 tot 21.45 uur
Ruth Cooiman: Natuurlijke zorg rondom de dood

Thema-avond in Rotterdam. [lees meer…]
Natuurlijk Gezondheidscentrum Rotterdam
Voorschoterlaan 40 a, 3062 KP Rotterdam
Kosten: 25.- Euro p.p.

Eindhoven, donderdag 31 oktober 2019, 20.00 – 22.00 uur
Marie-Hélène van Tol: Dus ik ga dood?

Sterven betekent niet alleen iets voor de persoon die het aardse leven gaat verlaten. Iedere nabestaande maakt hierbij zijn eigen proces door. [lees meer…]
Toegang 6 euro
Vrije school Brabant, Nuenenseweg 15

Tilburg, 12 november, 20.00 tot 22.00 uur
Het maakt uit hoe je sterft, voordracht door Thom Kloes
De voordracht wil bijdragen aan een afgewogen houding tot euthanasie, waarin zowel de ‘aardse’ als de ‘spirituele’ kanten van een zelfgekozen dood een plaats hebben. [lees meer…]
Basisschool Tiliander, Lange Nieuwsstraat 189, 5051 DB Tilburg

Harderwijk, 13 en 20 november, 20.00 uur
Tweemaal ‘euthanasie en ethiek’

met Thom Kloes en Rinus van Warven
Alle geïnteresseerden en meedenkers zijn welkom in Centrum de Zin, woensdagavonden 13 en 20 november, Stationslaan 32, 20.00 uur.
De toegang is € 10 per avond, voor beide € 15
[lees meer…]

Gedenkstonden en Herdenkingen rond Allerzielen

Eind oktober en begin november zijn er op tal van plaatsen momenten waarbij gestorvenen worden herdacht. Traditiegetrouw gebeurt dat op Allerzielen, 2 november.
Hierbij een verkort overzicht van de GEDENKSTONDES EN HERDENKINGSMOMENTEN, voor zover die ons momenteel bekend zijn. Ook in uw eigen woonplaats kan zo’n Herdenking of Gedenkstonde plaatsvinden.

Midden-Beemster 31 oktober, 19.00 tot 20.00 uur

Breidablick, Bamestraweg 2
IK NOEM JE NAAM, met ensemble Melopee

Breda, 2 november, 19.30 tot 20.30 uur

Grote zaal Rudolf Steinerschool Minckelerslaan 27
Gedenkstonde voor de gestorvenen – thema ‘Verlichten’

Maastricht-Randwijck, 2 november, 20.00 tot 21.00 uur

Onderbouw Bernard Lievegoed-school, Leuvenlaan 35, 6229 GX
Gedenkstonde voor de gestorvenen

Alkmaar, 3 november, 11.30 tot 12.30 uur

Lukaskerk, Oude Kanaaldijk 9, 1825 AT
IK NOEM JE NAAM, met ensemble Melopee

Den Haag, 3 november, 20.15 tot 21.30 uur

Elisabeth Vreedehuis, Riouwstraat 1
Gedenkstonde voor de gestorvenen

Groningen, 3 november, 12.00 tot 13.30 uur

Kerk van de Christengemeenschap, Lauwersstraat 3, 9725 HD
Herdenkingsmoment voor de gestorvenen

Rotterdam, 4 november, 20.00 tot 21.30 uur

Rudolf Steiner College, Tamboerstraat 9, 3034 PT
Gedenkstonde voor de gestorvenen

Zeist, 4 november, 20.00 tot 21.30 uur

Toneelzaal van de Bovenbouw, Socrateslaan
Gedenkstonde voor de gestorvenen

Haarlem, 9 november, 16.00 tot 17.30 uur

Prinsenbolwerk 3b
Gedenkstonde voor de gestorvenen

Hoe is het om als kunstenaar betrokken te zijn bij een Gedenkstonde?

Interview met Chantal Heijdeman, euritmiste, door Ingrid Deij

I. Chantal, jij hebt in het verleden enkele keren als euritmiste meegewerkt aan Gedenkstondes voor de gestorvenen. Er was een heel programma met een spreker, musici, er klonken gedichten van Doorlie Gerdes, er stond een prachtig glaskunstwerk van Peter Vormer op het podium en jullie maakten de bijzondere gebaren en bewegingsvormen van de euritmie. Mij viel de stemming op die tijdens die avond ontstond. Wat ervaar jij zelf als je daar op het podium bezig bent?
Ch.: Eigenlijk is dat elke keer weer anders, het hangt af van de plek waar we dit doen en van de samenloop van mensen die aanwezig zijn. Ik ervaar wel altijd een bijzondere ‘kwaliteit’, er gebeurt iets.

I.: Waarom is het steeds anders, denk je?
Ch.: In een andere plaats zijn andere mensen gestorven, dat maakt echt uit. Maar ook op het fysieke plan is het anders. Soms is een zaal ruim en is er niet veel publiek. Een andere keer staan we op een klein podium en is het heel vol in de zaal. Beide keren is het beleven heel intens. Er is een soort innigheid in het waarnemen en het waargenomen worden. Ik als euritmist ervaar dat als een zacht, warm gebaar.
In de kleinere zaal met het kleine podium konden we toch een ruimte scheppen, een beweging van diepte naar hoogte en weer terug. Euritmie is een middel om de binnenruimte te versterken, om met elkaar ons gevoel op te tillen. En vergeet niet: als wij binnenkomen zijn de gestorvenen er al. Iedereen die aanwezig is, als nabestaande of als gestorvene, heeft een reden om te komen.

I.: Merk je verschil tussen een repetitie, als jullie samen aan het werk zijn, en een voorstelling?
Ch.: Repeteren is repeteren, op elkaar afstemmen, dan ontstaat uiteindelijk een geheel. Maar bij een voorstelling, als je dat zo wilt noemen, bij een Gedenkstonde zelf, gebeurt het, door ons heen. We zijn er helemaal bij ‘aanwezig’, dienend. Het is een moment van aanraken over en weer.

I.: Beleef je dan dat er iets ‘over’ komt?
Ch.: Misschien kan ik het zo zeggen: gedichten bevatten zoveel kleuren – en ik ben daar dan helemaal ‘in’. Er is natuurlijk in het voorwerk al heel veel gebeurd. Alles is al door ons innerlijk heengegaan, ook door ons fysieke instrument heen. Als je het dan samen ‘viert’ bij zo’n Gedenkstonde, wordt het veel intensiever. Dat wat we hebben gekozen, wat we uitvoeren, wordt als een doorgangspoort. Je kunt zelfs met ogen dicht bij zo’n avond zijn, als de indrukken vanuit de euritmie misschien te intens binnenkomen. En dan kun je toch met je hele ziel aanwezig zijn. De afwisseling tussen de stilte, de muziek en de gedichten, dat alles nodigt de ziel uit om innerlijk mee te bewegen. Er borrelt misschien verdriet op, juist bij hen die een dierbare hebben verloren. Dat is goed om te doorleven. Het mag er zijn.

I.: Bij wat je vertelt moet ik denken aan ‘schenken’…
Ch.: Ja, alles wat er klinkt en gebeurt is een soort schenken, zelfs de stiltes die zo intens gevuld raken. Iedereen die erbij is neemt daar iets anders van op. We zijn vaak na afloop verwonderd over de kwaliteiten die we hebben aangevoeld. Dat is bij elke voorstelling weer anders, nieuw. ‘Het’ gebeurt tussen ons allen in.

Een late bloem

Een late bloem
in deze waaiende herfst
zoekt nog de dag.

Wij spinnen stilte
als kinderen
die draden spannen
tussen hun handen,

in het web
grondpatroon van eerbied
liggen onze stemmen
verborgen.

Daarom drink ik
je eenzaamheid,
daarom klim ik
langs touwladders
breekbaar knoopwerk
van het ongewisse,

en als je weggegaan bent
vind ik je.

Gedicht van Doorlie Gerdes staan in ‘Weerwoord’,
Uitgave Christofoor, 2007

Foto: glaskunstwerk Peter Vormer