Al voor de corona-uitbraak is de discussie is losgebarsten. Het gaat over de vraag of mensen die vinden dat hun leven ‘voltooid’ is en tenminste 75 jaar zijn, hulp moeten kunnen krijgen om te sterven. Er ligt een wetsvoorstel van D66 klaar om dit te regelen.
Maar er is toch al een euthanasiewet? Ja, maar die stelt onder meer ondraaglijk en uitzichtloos lijden als voorwaarde; bij het nu voorliggende wetsvoorstel hoeft daar geen sprake van te zijn. Het volstaat als ik vind dat mijn leven voltooid is, een doodswens heb en een bepaalde leeftijd heb bereikt. Immers individuele keuzevrijheid en zelfbeschikking staan in hoog aanzien. Wie bepaalt wanneer en hoe ik sterf? Ikzelf. Toch?
Voor veel mensen heeft het voorstel van D66 een grote aantrekkingskracht. Anderen, veelal mensen met affiniteit voor de min of meer christelijke partijen, aarzelen en benadrukken dat het allemaal wel heel ‘zorgvuldig’ moet gebeuren en dat de mening van een arts toch wel van doorslaggevend belang moet blijven, zoals nu ook bij de afhandeling van verzoeken om euthanasie.
Discussies die hieruit voortkomen kunnen ontaarden in een woordenspel. Laten we wat dieper in de problematiek doordringen.
Voltooid leven? Je weet niet of je leven voltooid is als je niet weet wat er nog op je weg komt. Of liever, als je niet accepteert wat er nog op je weg komt, als je daaraan geen betekenis kunt geven.
En, inderdaad, de betekenis van gebeurtenissen of situaties die je meemaakt, komt pas achteraf in je bewustzijn.
Het idee achter ‘voltooid leven’ past naadloos in de oprukkende maatschappelijke opvatting dat het in het leven gaat om productiviteit, om aanzien, succes en geluk. Bij het vooruitzicht dat op die gebieden weinig meer te verwachten zal zijn, kan de doodswens ten hoogste nog geblokkeerd worden door doodsangst. Zo’n persoonlijk dilemma komt vaak naar voren in de rond 250 gesprekken die 113-zelfmoordpreventie – schrik niet – per dag voert met hulpvragers.
Daarbij blijkt ook dat een doodswens meestal niet blijvend aanwezig is en dat mensen er positief op terugkijken als het ze lukt aan hun doodswens voorbij te gaan en een andere, misschien wel een nieuwe inhoud aan hun leven te geven.
Vanuit die ervaring bezien is ‘voltooid leven’ een begrip dat past in een ontzielde maatschappij, waarin onderlinge verbinding, steun en hulpverlening nog maar nauwelijks opgebracht worden.
Met vrijheid en zelfbeschikking heeft het dan weinig van doen, eerder met onvrijheid in het denken en voelen en zelfs met sociale druk.
Sociale druk? Ja, het gevoel kan zich opdringen niet nuttig te zijn voor ‘de maatschappij’, alleen maar geld te kosten, ‘dus’ een zinloos bestaan te leiden. Zo zal een doodswens waaraan gevolg wordt gegeven, bijdragen aan de norm dat de zelfgekozen dood een geaccepteerde en goed begaanbare uitweg uit persoonlijke problematiek is. Doe geen beroep op anderen, we hebben het druk en het kost ons geld.
Gaan we die kant op?
Al met al, hoe je aankijkt tegen de zelfgekozen dood op grond van het wetsontwerp voltooid leven, is zeer afhankelijk van het perspectief van waaruit je kijkt.
Meer weten over het wetsontwerp? Klik hier. Een genuanceerder beeld verschijnt als u hier klikt.
Thom Kloes
